Informacja Opolskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii dot. wścieklizny

Opolski Wojewódzki Lekarz Weterynarii zwraca się z prośbą o zgłaszanie do właściwych powiatowych lekarzy weterynarii informacji o znalezionych padłych lisach, a także dodatkowo o innych padłych dzikich zwierzętach, takich jak borsuki, kuny, wiewiórki, sarny, jenoty, wykazujących objawy zmiany zachowania przed śmiercią. Również w przypadku zaobserwowania u zwierząt objawów nasuwających podejrzenie wścieklizny, sprawę należy zgłosić do właściwego miejscowo powiatowego lekarza weterynarii, który oceni, czy podejrzenie jest zasadne.

Nadzór bierny obejmujący badania zwierząt podejrzanych o wściekliznę, czyli tzw. zwierząt wskaźnikowych, pozwala na wczesne wykrycie choroby i wdrożenie stosownych środków w celu jej eliminacji, dlatego jest nieodłącznym elementem programu zwalczania wścieklizny. Dotyczy to całego kraju, w tym również obszarów nieobjętych doustnymi szczepieniami lisów. Poddanie badaniu w kierunku wścieklizny jak największej ilości padłych zwierząt pozwoli na szybkie wykrycie obecności wirusa w środowisku.

Wścieklizna jest uznawana za jedną z najgroźniejszych chorób wirusowych ludzi i zwierząt. Jest to ostra choroba zwierząt stałocieplnych, powodująca zmiany zapalne mózgu. Cechuje się upośledzeniem świadomości, podnieceniem nerwowym, agresywnością oraz postępującymi porażeniami i kończy się zawsze zejściem śmiertelnym. Pierwotne i zasadnicze źródło zakażenia stanowią zwierzęta będące w okresie inkubacji oraz zwierzęta chore. Wirus pojawia się w ślinie 3-7 dni przed wystąpieniem objawów klinicznych i utrzymuje się aż do momentu zejścia śmiertelnego.

Choroba może mieć postać cichą lub szałową, a jej objawy są różne i zależą od gatunku zwierzęcia:

• psy- występuje niepokój, nadmierna pobudliwość, włóczęgostwo, spożywanie niejadalnych przedmiotów, wzmożony popęd płciowy, agresja, ochrypłe szczekanie, ślinotok, opadanie żuchwy z wypadaniem języka, zez, niedowłady kończyn i inne porażenia;
• koty - odnotowuje się podobne objawy jak u psów, przy czym zwierzęta chowają się, uciekają, nieustannie miauczą, zachowują się agresywnie, a śmierć poprzedzona jest zwykle porażeniem kończyn;
• bydło - obserwuje się niestrawność i obniżone łaknienie, wzdęcie, zaparcie lub biegunkę, drgawki poszczególnych grup mięśni, ślinotok, parcie na przeszkody, ciągle ryczenie, objawy podobne do rui, nienaturalne położenie głowy lub ogona, chwiejność i porażenia kończyn tylnych;
• świnie - występuje lękliwość, ochrypłe chrząkanie, kurczowe ruchy głowy i gryzienie ściółki;
• owce i kozy - odnotowuje się niepokój, wzmożony popęd płciowy, ochrypłe beczenie, nagłe porażenia i upadki;

• konie - obserwuje się wpadanie na ściany stajni, drgawki mięśniowe, objawy kolkowe i częste oddawanie moczu;

• zwierzęta dzikie - głównym objawem jest utrata wrodzonego lęku. Występuje także agresja przejawiająca się atakami na zwierzęta domowe, gospodarskie i ludzi. Dodatkowo, u nietoperzy obserwuje się utratę zdolności lotu, nadpobudliwość na dotyk i dźwięk, przewracanie się na grzbiet i aktywność dzienną niespotykaną u zdrowych osobników

• lisy- obserwuje się pobudzenie, nienormalne wycie, anoreksję, utratę lęku przed człowiekiem, lisy mogą warczeć i kąsać ludzi oraz inne zwierzęta, a nawet atakować pojazdy. W miarę postępowania choroby ataki stają się bardziej nieskoordynowane i trwają do momentu występowania porażeń.

Wścieklizna stanowi aktualne zagrożenie, także w Polsce. W 2023 r. stwierdzono 1 przypadek wścieklizny u lisa (woj. lubelskie). W 2022 r. w Polsce wściekliznę stwierdzono u 3 zwierząt domowych, 34 zwierząt dzikich oraz u 3 nietoperzy. W województwie opolskim ostatni przypadek wścieklizny został stwierdzony w 2007 r.

W celu zabezpieczenia przed chorobą zwierzęta powinny być szczepione. W Polsce obowiązkowemu ochronnemu szczepieniu przeciwko wściekliźnie, zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, podlegają psy powyżej 3 miesiąca życia. Na obszarach występowania wścieklizny zalecane są również szczepienia kotów, a także zwierząt gospodarskich, jeśli mogą mieć one kontakt z dzikimi zwierzętami, takimi jak: lis, jenot, kuna itp.